Gazze savaşının Rusya-Türkiye ilişkilerine etkisi

Uluslararası grup Tasnim haber ajansına göre, son dönem deneyimi Soğuk ilişkiler Türkiye ve Rusya arkamızda. Geçtiğimiz yaz Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Moskova’nın kırmızı çizgilerini ciddi şekilde sınadı ve Kiev’e yönelik dramatik dostane jestler yaptı. Ancak Mescid-i Aksa operasyonunun gerçekleşmesiyle Türk ve Rus yetkililer Ortadoğu’daki savaşı ortak bir şekilde anladılar ve bunu İsrail rejimini ve onun “batılı destekçilerini” eleştirmek için uygun bir fırsat olarak değerlendirdiler.

Çatışmanın bir tarafında konumlarının farkına varan Moskova ve Ankara, ikili temasları güçlendirmeye ve tartışmalı bölgesel meselelerdeki konumlarını yakınlaştırmaya başlayacak. Ancak bazı ortak konulardaki anlayışın, karşı tarafın “arkadan bıçaklamak” olarak adlandırmayacağı eylemlere karşı bir garanti oluşturması pek olası değildir.

Sinüzoidal İlişkiler

Bu yaz Erdoğan, Kremlin’in genellikle düşmanca olarak nitelendirdiği birçok kararı aynı anda aldı. Temmuz 2023’te Zelenskiy’in Ankara ziyaretinde Erdoğan, “Ukrayna’nın şüphesiz NATO üyeliğini hak ettiğini” vurguladı.

Ayrıca 2023’ün başlarında ve Türkiye’deki cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından Erdoğan, beklenmedik hareket, Azak taburunun beş komutanını Kiev’e teslim etti. Rus siyasi ve güvenlik sistemi tarafından “Ukrayna neo-Nazizminin” sembolü olarak görülen komutanlar ve Moskova-Ankara anlaşmasına göre bu kişilerin hapis cezalarını Türkiye’de geçirmeleri gerekiyordu.

Kremlin in it Zaman, Ukrayna’nın karşı saldırısının ve Prigozhin’in isyanının başlamasıyla başa çıkmakla meşguldü. Bu nedenle Moskova, Ankara’nın eylemlerine yönelik sözlü eleştirilerle yetinmek zorunda kaldı ki bu, elbette bu ülkenin birinci düzey yetkilileri tarafından değil, birçok Rus yetkili tarafından dile getirildi. Rusya’nın Ankara’nın tutumuna verdiği tek ciddi tepki, Türkiye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tüm taleplerine rağmen tahıl sözleşmesine katılmayı ve sözleşmeyi yenilemeyi reddetmesi oldu.

Türk lider, Moskova’nın zor durumda olduğunu çok iyi biliyordu. pozisyon Nispeten savunmasız. Ancak o dönemde yalnızca kırmızı çizgileri test ediyordu ve ikili ilişkileri bozmaya niyeti yoktu.

Böylece Putin, Eylül başında Erdoğan’la Soçi’de görüşmeyi kabul etti. Rusya Devlet Başkanı’nın Türkiye’ye gideceği söylendi. 4 Eylül’de gerçekleştirilen görüşmeler, beklentilerin aksine tahıl ticaretinin canlanmasına yol açmadı ve aslında önemli bir sonuç da getirmedi ancak toplantının asıl noktası dünyaya tek bir sinyal göndermesiydi. Moskova ile ilişkilerde her şey yolunda ve Ankara da iyiye gidiyor.

Bunun açık nedeni dostluk ticari ve ekonomik ilişkilerin dinamiğidir. Rusya ile Türkiye arasındaki ticaret cirosu 2022’de yüzde 80’den fazla artarak 62 milyar dolara, 2023’te ise 65 milyar dolara ulaştı, bu yıl için daha da iyi rakamlar öngörülüyor.

Fakat dış politikada her şey biraz daha karmaşık ve farklı. Suriye’ye, Libya’ya, örneğin Dağlık Karabağ’a yönelik yaklaşım ve tutumlardaki geleneksel farklılıklar ve çelişkiler ortadan kalkmadı. Ancak son yıllarda taraflar her zaman durumu açık bir çatışmaya getirmeden dengelerini korumaya çalıştılar.

Fakat bu sefer Filistinliler ile Filistinliler arasında yoğunlaşan çatışmaların arka planına karşı. İşgalciler, Siyonist, Rusya ve Türkiye kendilerini aynı kampta buluyor. Böyle bir pozisyon daha önce hiçbir önemli uluslararası meselede gerçekleşmemişti ve bu durum birçok analistin iki ülkenin beyan ettiği pozisyonlar arasında daha yakın bir ilişki beklemesine neden oldu.

Aslında, rapor Erdoğan ile Putin arasında 24 Ekim’de gerçekleşen telefon görüşmesiyle ilgili olarak Kremlin, Moskova ve Ankara’nın pozisyonlarının “neredeyse örtüştüğünü ve her iki ülkenin de ünlü iki devlet formülünü uygulamaya odaklandığını” söyledi.

Farklı yönlerde

İki ülkenin Filistin meselesindeki pozisyonları şu şekildedir: gerçekten şaşırtıcı derecede benzer ama her biri farklı motivasyon ve ilgi alanlarını takip ederek bu ortak noktaya ulaşmışlar. Moskova, Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia aracılığıyla İsrail’i işgalci bir güç olarak anlatırken, Rusya’yı Küresel Güney’in ve Batılı olmayan dünyanın liderlerinden biri olarak sunmayı amaçlıyor.

Öte yandan Erdoğan’ın İslam aleminin lideri olduğunu iddia etmesi ve 17 Ekim’de Al-Ahli Baptist Hastanesi’nde yaşanan olaydan sonra üslup ve sözlerini değiştirerek İsrail’e sert bir şekilde saldırması tesadüf değil. Daha önce Türk liderin konuşmaları tamamen Netanyahu’nun performansını eleştirmekle sınırlıydı, ancak daha sonra Erdoğan’ın tutumu açıkça İsrail karşıtı hale geldi.

Rusya için, Hamas hareketinin İsrail’deki açık desteği, Sonrası Ukrayna’ya yapılan saldırının ardından yaşandı. Bu, İsrail’le ilişkilerin azaltılması ve Filistin direniş hareketlerinin ana destekçisi İran’la yakınlaşma anlamına geliyor.

7 Ekim ve Mescid-i Aksa fırtınası operasyonu öncesinde Filistinli heyetlerin ziyareti, Moskova, Kremlin’in farklı Filistinli gruplar olan El Fetih ve Hamas arasında arabuluculuk yapma girişimi olarak görülebilir. Ancak bu çağrılar artık (öncelikle Tel Aviv tarafından) tamamen farklı bir açıdan algılanıyor. Ancak İran’la yakın ittifaka giren Rusya’nın bu konuda pek endişesi yok.

Erdoğan için de söylemek gerekir ki, kendisi uzun süre Hamas’ın direnişini destekledi ve ona izin verdi. Bazı Hamas komutanlarının Türk topraklarında yaşamasını ve var olmasını sağlamıştır. Türkiye cumhurbaşkanının ideolojik tabanı Mısır Müslüman Kardeşler hareketine yakın İslamcı çevrelerden geliyor. Dolayısıyla Filistinli savaşçıları desteklemek onun için ideolojik açıdan önemli.

Çatışmanın ilk günlerinde Erdoğan, İsrail ile Hamas (ve bazı kaynaklara göre üst düzey Hamas liderleri) arasında manevra yapmaya çalıştı. İstanbul’dan kovuldu). Ancak küresel durumu göz önünde bulundurarak ilan ettiği politikalarda çok hızlı bir şekilde Filistinli savaşçıları ve Gazze halkını savunmaya karar verdi.

Sonuç olarak Moskova ve Ankara çeşitli insanları benimseyerek kendi fedakarlıklarını feda etti. Tel Aviv’le ilişkiler. Bu karar, Rusya ve Türkiye’yi İsrail ile Filistin tarafı arasındaki potansiyel arabulucular listesinden çıkarıyor ve Türk liderliğinin sorunun çözümüne yardımcı olmak için garantör ülkelerden oluşan bir sistem oluşturma fikrinin gerçekleşmesi pek mümkün görünmüyor.

İki ülkenin Hamas’la etkileşimi özel ve etkili olarak adlandırılamaz çünkü hareketin siyasi kanadının temsilcileriyle ilgili olarak Moskova ve Ankara henüz konuyla ilgili bir sonuca varmadı. rehinelerin serbest bırakılması; Tıpkı Hamas’ın askeri kanadıyla bağlantılı olan Katar ve Mısır’ın aksine, İsrail ile birkaç tur müzakere yürütüp başarıya ulaşmayı başardı.

Ancak böyle bir politika, Rusya ve Türkiye liderlerinin, özellikle Batı’nın politikalarını defalarca suçlamasına olanak tanıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nin bölgedeki iç kamuoyu ve ülke kamuoyunu çekmesi açısından iyi olan uyum çok önemli.

Bu tarz bir duruş etkili olacaktır. Rusya’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ve Türkiye’deki belediye seçimlerinde, özellikle de Erdoğan’ın liderliğindeki Türk iktidar partisi, İstanbul ve Ankara’da muhalefet partilerinden belediye koltuklarını kazanmaya çalışıyor.

ABD’yi “Ortadoğu’da kaos yaratmaya” çalışmakla suçlayan Putin, Rusya’daki tüm sorunların kaynağının Batı olduğunu ve Batı’nın dünya olduğunu vurguladı. Aynı şekilde Batı dünyasını “haçlı seferleriyle” eleştiren Erdoğan, Batı karşıtı kamuoyunun baskısıyla Batı’dan taviz alabilmek için çabalıyor.

Ancak Bu tür söylemler hiçbir şekilde Erdoğan’ın NATO ya da Avrupa Birliği ile ilişkileri bitirme niyetinde olduğu anlamına gelmiyor. Türk parlamentosunda Hamas’a destek veren yüksek profilli konuşmasından iki gün önce İsveç’in Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne katılımına ilişkin protokolü sunması tesadüf değil.

Yani Kremlin’in Türkiye’yi Batı’ya karşı mücadelede kendisi ve güney ülkeleriyle birlikte önemli bir ortak olarak sınıflandırması pek mümkün görünmüyor. Bunun nedeni, eğer Erdoğan’ın NATO’ya ve Batılı ortaklarına (İsveç’in istediği gibi) sadakat göstermesi gerekiyorsa, bunu Moskova ile ilişkileri ne olursa olsun yapacak olmasıdır.

Yazar: Mehdi Saif Tebrizi, Rusya ve Rusya alanında araştırmacı Kafkasya

Strong>

Mesajın sonu/