Ermenistan’ın Batılı yaklaşımının Rusya’dan cezası ne olabilir?

Uluslararası grup Tasnim haber ajansına göre, Nicole Paşinyan’ın iktidara geldiği 6 yıl boyunca Ermenistan’ın lideri olduğu, Ermenistan’ın Rusya ile ilişkilerinin köklü bir revizyonu hakkında birçok görüşme yapıldığı ve Moskova’nın her seferinde ülkeler arasındaki ticari alışverişin istikrarlı olduğunu, askeri-teknik işbirliğinin devam ettiğini ve hatta sorunun çözümünde yanıt olarak iddiada bulunabildiği görülüyor. Rusya Karabağ, resmi müttefiki Ermenistan’ın kaderini iyileştirmeye çalışıyor. Artık Ermeniler Karabağ’ı tamamen kaybettiklerine göre, hâlâ Rusya’yı ana müttefikleri olarak kabul etmeleri gerekip gerekmediğini merak ediyorlar.

Fakat asıl soru başka yerde yatıyor. “Kremlin’in bunu nasıl başarabileceği”nde yatıyor. Ermenistan’ı dış politikasını değiştirdiği için cezalandırın”. /strong>

Uzun süredir Moskova ile Erivan arasındaki ilişkilerin düzeldiğine dair bir haber yok. Bunun yerine, yalnızca Rusya Dışişleri Bakanlığı’nı değil aynı zamanda ülkenin güvenlik güçlerini de endişelendiren yeterince sert jestler var.

Örneğin: eski Genel Sekreter Yuri Khachaturov’a karşı açılan ceza davası Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün ya da 2018’de açılan Ermenistan eski cumhurbaşkanı Robert Koçaryan’ın ya da Paşinyan’ın 2020 savaşında Rusya’nın sağladığı İskender füzelerinin “işe yaramadığını ya da sadece %10’unun çalıştığını” itiraf etmesi.

Ancak son aylarda bu açıklamalar konuşma ve röportaj düzeyinden pratik eylemlere dönüştü. Ermenistan liderliği birkaç hafta içinde toplu güvenlik anlaşmasına katılmayı bırakacağını, Avrupa Birliği’ne katılma arzusunu ve Rus sınır muhafızlarının Erivan’ın Zvartnots havaalanından ayrılacağını açıkladığında, önceki ilişkilerin revize edilmesinin gerektiği açıkça ortaya çıktı. retorik değil gerçekti. /p>

Daha önce Ermeni yetkililerin Rusya’nın müttefiklerine karşı yükümlülüklerini yerine getirmediğine dair açıklamaları çoğunlukla şikayet niteliğindeydi ve temkinli bir şekilde dile getiriliyordu ve her zaman Rusya’ya geri dönme yönündeydi. Erivan yetkilileri önceki formatta hazır olduklarını ifade etmişti. Örneğin, 2023 baharında Paşinyan, Toplu Sözleşme Örgütünün Ermenistan ve Azerbaycan sınırında bir misyon kurma olasılığını dışlamadı, eğer bu örgüt “Ermenistan ve Güney Kafkasya’daki sorumluluk alanını belirlerse” “.

Fakat şimdi sonuç başka bir şey. Erivan, bir buçuk yıldır Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün etkinliklerini görmezden geliyor ve bu paktın toplantılarına ve askeri tatbikatlarına katılmıyor. Bu bağlamda Paşinyan, Rusya’nın Anavatanı Savunucuları Günü arifesinde France 24 kanalına verdiği röportajda, Ermenistan’ın bu organizasyona katılımını “dondurduğunu” söyledi.

Armen Grigorian” O da aynı yönde konuşarak bağımsızlığın başlangıcından itibaren Moskova’ya güvenmeyi “stratejik hata” olarak nitelendirdi ve ayrıca Ermenistan, Erivan havaalanındaki Rus sınır muhafızlarının çalışmalarının askıya alındığını resmen duyurdu. Bu boşluk, Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelensky’nin Erivan’a yaptığı ve bazı nedenlerden dolayı ertelendiği anlaşılan ziyaretiyle doldurulabilirdi.

Bütün bunlar sadece şikayet değil, somut eylemlerdir. Ermenistan’ın dış politikasının öncelikleri değişti ve artık yeni sınırlar çizilmiş gibi görünüyor. Erivan’ın Moskova ile stratejik işbirliği sona erdi. Elbette Gümrü askeri üssü meselesi şimdilik sessiz kalacak ama sınır muhafızlarının Erivan havaalanından ayrılması bile Ermenistan’ın pozisyonunu bambaşka hale getirecek. Örneğin Karabağ’daki Rus barışı koruma güçlerinin koşulları, tüm koşulların ya da en azından çoğunun karşılanmaması halinde birkaç bin askeri personelin siyasi bir faktör olmayacağını kanıtlıyor.

Çatışma senaryoları

Ermenistan, Rusya’dan ayrılmasının olası sonuçlarını kabul etmeli ve bedelini ödemelidir. Ödenecek fiyat Ancak ortaya çıkan soru şu: “Nasıl cezalandırılacağız?” Ermenistan’da birkaç ay düşündükten sonra, en kötü şeylerin çoktan yaşandığı sonucuna vardılar.

Erivan’da buna inanıyorlar Ermenistan bu bölünmenin, Rusya’dan ayrılmanın bedelini zaten ödedi ve bedeli de Karabağ oldu. Bu tutum, büyük oranda Rusya’dan yapılan ithalata bağımlı olan üç milyon nüfuslu küçük bir ülke için naif görünebilir. Ancak Rusya’nın Ermenistan’ı cezalandırmanın pek fazla yolu yok ve bunların hiçbiri etkili görünmüyor.

• En kötü senaryoyla başlayalım. Ermenistan’da muhalefet güçlerinin ve çeşitli paramiliter örgütlerin yardımıyla iktidar değişikliği veya siyasi darbe. Aslında iki Karabağ savaşının gazilerinin çoğu Paşinyan’dan nefret ediyor ve şimdi bunlara Karabağ’dan gelen 100.000 Ermeni mülteci de eklendi. Ancak son yıllarda Karabağ halkının Erivan’a gelerek devrimi başlatacağı varsayımının pratikte imkansızlığı defalarca ortaya çıktı.

Protestoları destekleyenler vardı. Karabağ, ancak en duygusal anlarda bile, 2023’teki üçüncü savaşta sayıları beklenenden çok daha azdı ve bu protestolarda halkın öfkesi sadece Paşinyan’a değil, aynı zamanda Hankendi’nin (Artsakh) eski yetkililerine de karşıydı. ), uluslararası kuruluşlar Ve hatta Rusya’yı da içeriyordu.

Ülkede yeniden erken seçim yapılacağını varsaysak bile, Karabağ’daki mülteciler kanuna göre bunlara katılamıyor. Pasaportları sıradan Ermeni pasaportlarından biraz farklı olsa da, Ermenistan hükümeti bunları yalnızca seyahat belgesi olarak tanıyor ve sahiplerini, yasal geri dönüş süreci bitene kadar Ermeni vatandaşı olarak görmüyor.

Yani Ermenistan’da Paşinyan’ı eleştiren yeterince kişi var ama Simonyan (Sputnik ve Rai Rus haber ajanslarının başkanı) ve Zaharova ile aynı fikirde olanlar, Ermenistan’ın mevcut durumunda mutlak bir azınlıkta kalıyor. Bu ülkede askeri darbeyi neredeyse imkansız hale getiren Ermeni ordusu da dahil. Hatta 2020 savaşındaki yenilginin hemen ardından darbe girişiminde bulunuldu ancak sonuç alınamadı.

• Birçok eleştirmen, Rusya’nın Azerbaycan üzerinden Ermenistan’ı cezalandırabileceği yönündeki teori ise bazı nedenlerden dolayı bunu mümkün görmüyor. Diğer şeylerin yanı sıra, Bakü’nün son birkaç yılda yaptığı tüm eylemler, özellikle dış politikasının ana konularında Moskova’yı takip etmediklerini kanıtlıyor. Ermenistan ile Azerbaycan arasında yeni bir savaşın olup olmayacağı sorusunun henüz net bir cevabı yok ancak bu Moskova’nın değil, Bakü’nün kararı.
• Ekonomik alanda Teorilerin çoğu Ermenistan’ın ekonomik yapılarının tahrip edildiğine işaret ediyor. Gazını Rusya’dan alıyor, elektrik şebekesi Rusya’ya bağlı bir şirket tarafından kontrol ediliyor, demiryolları Rus Demiryolları’na ait ve Avrasya Ekonomik Birliği’ne katılımı nedeniyle mağazaları Rus mallarıyla dolu. Ancak sorun, Avrupa ile ilişkilerini zaten kesmiş olan Rusya’nın, özellikle Ermenistan üzerinde böyle bir ekonomik baskının etkinliğinin şüpheli olduğu bir durumda, komşu ülkelerin geri kalan pazarlarını kaybetmeyi ne ölçüde göze alabileceğidir. Kuşatma altındaki hayat hiç de yabancı değil.

Aslında Rusya şu anda Ermenistan üzerinde ekonomik baskı altında. İki ülke arasındaki ana yol “Vorkhni Lars” kontrol noktası aracılığıyla periyodik olarak kapatılıyor ve Rus gümrük görevlileri Ermeniler için birçok sorun yaratıyor. Ancak Ermenistan, tıpkı Rus-Gürcü savaşından sonra Kuzey Osetya’daki Yukarı Lares Geçidi’nin bir buçuk yıl boyunca tamamen kapatılmasından sağ çıktığı gibi, böyle bir baskıdan da kesinlikle kurtulacaktır.

Moldova Modeli

Ancak tüm zorluklara rağmen Ermenistan ile Rusya arasındaki ilişkiler örneğin Gürcistan düzeyine indirilebilir. Bu iki ülke arasında herhangi bir çatışma yok, Ermeni toplumunda Rusya yanlısı görüşlere sahip çok sayıda insan var, bu ülkede Rus dili ve Rus medyası yaygın olarak konuşuluyor. Dolayısıyla Moskova-Yervan ilişkilerinin geleceği açısından Moldova daha uygun bir benzetme gibi görünüyor.

Moldova, Gürcistan ve Ukrayna ile dayanışmasını ifade ederek konumunu doğru bir şekilde anlamış oldu. Dinyester’deki durumun belirsizliğine rağmen Rusya ile doğrudan çatışma pek olası bir senaryo gibi görünmüyor ve varoluşsal bir tercihe gerek olmadığı için güvenli bir ilişki kurulabilir. Moldova’nın yakın zamana kadar Rusya ile oldukça sağlıklı bir ticaret akışı vardı ve mevcut düşüş siyasi bir karar değil, Rusya’ya uygulanan yaptırımların sonucudur. Geçtiğimiz günlerde gündeme gelen Moldova’nın Milletler Topluluğu Örgütü’ne katılımı meselesi, bu ülkenin eski Sovyet ülkeleri kulübüne üyeliği konusunda kimseyi endişelendirmedi.

Ermenistan’ın geleceği aynı zamanda bağlıdır Büyük ihtimalle öyle olacaktır. Üst Lares’in operasyonel kapasitesi izin verdiği sürece Rusya ile ticaret devam edecek ve hatta büyüyecektir. Rublenin Ermeni dramına karşı kuru bu geliri daha az kârlı hale getirene kadar insanlar çalışmak için Moskova’ya da gidecek.

Beş bin kapasiteli Rus askeri üssü Asker devam edebilir Gümrü bölgesinde, iki ülke arasındaki anlaşmada öngörülen sürenin tamamı olan 2044 yılına kadar faaliyet gösterecek, ancak çoğunlukla Transdinyester’deki bir grup Rus askeri gibi geçmişin kalıntısı olarak.

Elbette bu miktar Türkiye’nin Azerbaycan’a, NATO’nun Ukrayna’ya yaptıklarından çok daha az ama 2020 sonrasında Ermenistan için yine de Rusya’dan daha fazla.

Paşinyan geçtiğimiz günlerde şunları söyledi: “Ermenistan, CSTO’dan hiçbir zaman askeri müdahale beklemiyordu, ancak her şeyden önce Rusya’dan siyasi bir duruş bekliyorduk.” Ve Yunanistan bunu Moskova’dan daha iyi yapacak.

Ermenistan’ın durumu, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonraki pek çok ülkenin durumuna benzemiyor. Rusya, Ermenistan’ın güvenliğine yönelik ana tehdit değil çünkü bu ülkeyle ortak sınırı yok ama Azerbaycan’a yönelik asıl tehdit ve Bakü’den gelen tehdidi kontrol altına almak için Erivan’ın öncelikli olarak müttefiklere ihtiyacı var.

Rusya zaten harekete geçti ve en azından Paşinyan hükümetine bunu yapmayacağını gösterdi. Ancak Avrupa bu konuda çok daha iyisini yapabilir. Azerbaycan’ın Ermenistan’a yönelik daha sert adımlar atmasını engelleyecek bir konu varsa bu, Bakü’nün Avrupa Birliği’ne enerji ihracatında isteksizlik ve sorun yaratması ya da Putin ve Lukaşenko’nun kampında kalma korkusu olabilir.

Bunu önlemek için Bakü’nün batı cephesinde kalması gerekir ve bu konu Erivan’a bir miktar güvenlik sağlayabilir.

Araştırmacı Mehdi Saif Tebrizi

Mesajın sonu/